Avrupa Birliği (AB) Kurumları,Facebook, Twitter ve Youtube gibi dijital platformların içeriklerini kullanıcıların daha güvende olmasını sağlamak ve denetlemek için Dijital Pazarlar Yasası ve Dijital Hizmet Yasası’nın çıkarılması konusunda yaklaşık iki yıldır müzakere ve hazırlık sürecindeydi. İlgili düzenlemenin kısa süre içerinde yasalaşması bekleniyor.
Dijital Pazarlar Yasası
Genel olarak dijital hizmetler ve çevrimiçi platformlar, ekonomide giderek daha önemli bir rol oynamaktadır. Dolayısıyla Dijital Pazarlar Yasası ile Google, Apple, Meta ve Microsoft gibi büyük dijital platformlara Pazar gücünü sınırlamak için katı kurallar ve uygulamalar getirerek iç pazarın düzgün işleyişine katkıda bulunmak hedeflenmektedir.
İlgili kriterleri karşılayan çevrimiçi aracılık hizmetleri, sosyal ağlar, arama motorları, işletim sistemleri, çevrimiçi reklam hizmetleri, bulut bilişim ve video paylaşım hizmetlerini sunan platformlar ‘‘eşik bekçileri’’ (‘‘gatekeeper’’) olarak adlandırılacaktır.
Dijital Pazalar Yasasına göre, bir platformun eşik bekçesi olarak tanımlanabilmesi için;
- Yıllık cirosunun 8 milyar Euro, geçen mali yılda ortalama piyasa değerinin 80 milyar Euro,
- En az üç AB ülkesinde bir esas platform hizmeti sağlaması
- Aylık en az 45 milyon son kullanıcıya ve ayrıca 10.000’den fazla iş kullanıcısına sahip olması gerekir.
Eşik bekçisi, temel platform hizmetlerinin her biri ile ilgili olarak işletmelere ve tüketicilere haksız koşullar dayatmaktan kaçınmalıdır. Ayrıca reşit olmayanların kişisel verileri, doğrudan pazarlama, profil oluşturma ve davranışsal olarak hedeflenen reklamcılık gibi ticari amaçlarla işlenmemelidir.
Para cezalarıyla ilgili olarak eşik bekçisinin kasıtlı veya ihmalkar bir şekilde yükümlülüğünü yerine getirmediğinin tespit edilmesi halinde, bir önceki mali yılda dünya çapındaki toplam cirosunun %4’ünden az olmayan ve %20’sinden fazla olmayan para cezası uygulanacaktır.
Dijital Pazarlar Yasası ile Google, Apple, Meta ve Microsoft gibi büyük şirketlerin uygulanacak katı müdahale sonucu faaliyetlerini değiştirmesi ön görülmektedir.
Dijital Hizmet Yasası
Dijital Hizmet Yasası, insan haklarına saygı, özgürlük, demokrasi, eşitlik ve hukukun üstünlüğü gibi Avrupa değerleri üzerine kurulmuştur. Ayrıca çevrimiçi platformların yasa dışı ve zararlı içerikle ilgili hesap verebilirliği için benzeri görülmemiş yeni bir standart ortaya koymaktadır. İnternet kullanıcıları ve temel hakları için daha iyi koruma sağlamanın yanı sıra iç pazarda tek bir kurallar dizisi tanımlayarak daha küçük platformların ölçeklenmesine yardımcı olacaktır.
Dijital Hizmet Yasası, güvenli ve hesap verebilir bir çevrimiçi ortam oluşturmayı hedeflemektedir. Platformlar, içerik denetleme kararları konusunda şeffaf olmalı ve pazar yerlerinde güvenli olmayan ürünlerin sunulmasından kaçınmalıdır.
Dijital Hizmet Yasası, platformlar için boyut, etki ve riskle orantılı olarak açık ve uyumlu yükümlülükler belirlemektedir. Komisyona, küresel cironun %6’sına kadar etkili ve caydırıcı yaptırımlar uygulama ve hatta tekrarlanan ciddi ihlaller durumunda AB tek pazarında faaliyet gösterme yasağı da dahil olmak üzere çok büyük platformları denetleme yetkisi verir.
İlgili düzenleme, yasa dışı içeriğin daha hızlı kaldırılması için yeni prosedürler ve kullanıcıların çevrimiçi temel hakları için kapsamlı koruma da dahil olmak üzere, tüketicileri mallara, hizmetlere veya içeriğe bağlayan tüm dijital hizmetler için geçerli olacak AB çapında yükümlülükler getirmektedir.
Yasa kapsamında çevrimiçi aracı hizmetler şunları içerir:
- Ağ altyapısı sunan aracı hizmetler: İnternet erişim sağlayıcıları, alan adı kayıt şirketleri;
- Bulut bilişim ve web barındırma hizmetleri gibi barındırma hizmetleri;
- AB’deki 450 milyon tüketicinin %10’undan fazlasına sahip çok büyük çevrimiçi arama motorları ve bu nedenle çevrimiçi yasa dışı içeriği engelleme konusunda daha fazla sorumluluk;
- Çevrimiçi pazar yerleri, uygulama mağazaları, işbirlikçi ekonomi platformları ve sosyal medya platformları gibi satıcı ve tüketicileri bir araya getiren çevrimiçi platformlar;
- AB’deki 450 milyon tüketicinin %10’undan fazlasına ulaşan, yasa dışı içeriğin yayılmasında ve toplumsal zararlarda belirli riskler oluşturabilecek çok büyük çevrimiçi platformlar.